رادیولوژی

رادیولوژی چیست ؟

رادیولوژی رشته‌ای از پزشکی است که از تکنیک‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس برای تشخیص، شناسایی یا نظارت بر بیماری استفاده می‌کند. به پزشکانی که در رادیولوژی تخصص دارند رادیولوژیست می گویند.

بسیاری از این آزمایش‌ها از این جهت منحصر به فرد هستند که به پزشکان اجازه می‌دهند داخل بدن را ببینند. پزشکان برای تشخیص بیماری از تکنیک های تصویربرداری مختلفی از جمله اشعه ایکس، MRI، سونوگرافی، سی تی اسکن و سنجش تراکم استخوان ، فلوروسکوپی ، مامو گرافی ، پزشکی هسته ای استفاده می کنند.

• رادیولوژی یک روش غیرتهاجمی است که می تواند شواهدی از آسیب ، عفونت یا بیماری ارائه دهد که در روش های تهاجمی قابل مشاهده نیست.
• همچنین می تواند به تعیین میزان شدت ، گستردگی یا پیشرفته بودن یک بیماری کمک کند.
• رادیولوژي می تواند شواهدی از پاسخ (یا عدم پاسخ) به درمان ارائه دهد و به کمک روش های پزشکی مانند کاتتریزاسیون قلبی کمک کند.

در این مقاله تاریخچه رادیولوژی و آطلاعات لازم در مورد رادیولوژي را به شما ارائه می دهیم . همچنین به روش های مختلف رادیولوژی و نحوه استفاده از آنها در پزشکی نگاه می کنیم.

تاریخچه رادیولوژی

در طول قرن گذشته، رادیولوژی روش‌هایی را برای تشخیص طیف وسیعی از بیماری‌ها ارائه کرده است. روش‌های تصویربرداری متعددی در حال حاضر در دسترس هستند که به پزشکان کمک می کنند تا تشخیص دقیق تری از شرایط بیمار داشته باشند.

در سال 1895، ویلهلم کنراد رونتگن اولین کسی بود که نوع جدیدی از تابش را کشف کرد که آن را اشعه ایکس نامید. از طریق این تکنیک، رونتگن اولین کسی بود که داخل بدن (غیر تهاجمی) را به وسیله اشعه ایکس تصویر برداری کرد. برای این کار او جایزه نوبل فیزیک را در سال 1901 دریافت کرد.

• اولین سونوگرافی در سال 1958 انجام شدکه به پزشکان اجازه میداد جنین را در رحم مشاهده نمایند.
• اولین دستگاه توموگرافی کامپیوتری (CT) به صورت تجاری در سال 1971 مورد استفاده قرار گرفت. پس از آن اولین تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) در سال 1979 انجام شد.
• اولین توموگرافی گسیل پوزیترون (PET/CT) در سال 1998 انجام شد.

متخصصان رادیولوژی

تیم رادیولوژی معمولی متشکل از رادیولوژیست و تکنسین پرتوشناسی است.رادیولوژیست، پزشکی است که در زمینه رادیولوژی تخصص دارد. پس از دریافت مدرک لیسانس، دانشجوی رادیولوژی به مدت چهار سال در دانشکده پزشکی تحصیل می کند.

پس از آن چهار سال رزیدنتی در رشته رادیولوژی انجام می شود. پس از اخذ، برخی از رادیولوژیست ها یک فلوشیپ یک تا دو ساله اضافی را در زمینه خاصی از رادیولوژی (مانند رادیولوژی کودکان، پزشکی هسته ای، یا نورورادیولوژی مداخله ای) دنبال خواهند کرد. تکنسین های پرتوشناسی اعضای مهم تیم رادیولوژی هستند و برای کمک به رادیولوژیست و مدیریت ابزارهای مورد استفاده برای تولید تصاویر آموزش دیده اند.

روش های تشخیصی رادیولوژی

چندین روش مختلف برای به دست آوردن تصاویر برای کمک به غربالگری، تشخیص یا نظارت بر شرایط بیمار در حوزه پزشکی وجود دارد. این شامل:

رادیوگرافی یا اشعه ایکس

اشعه ایکس یا رادیوگرافی ساده اغلب برای بررسی استخوان ها، قفسه سینه یا شکم انجام می شود. با اشعه ایکس، ساختارهای متراکم‌تر، مانند استخوان‌ها، سفید به نظر می‌رسند در حالی که مناطق پر از هوا (مانند ریه‌ها) سیاه به نظر می‌رسند. بیشتر ساختارهای بدن در سایه های خاکستری بین این دو قرار دارند.

اشعه ایکس ممکن است به تنهایی برای تشخیص شرایطی مانند شکستگی، برخی از ذات الریه یا انسداد روده استفاده شود. اما اغلب اوقات دیگر تکنیک های تصویربرداری مورد نیاز است.

ناحیه‌ای از بدن که مورد بررسی قرار می‌گیرد می‌تواند محدودیت‌هایی را برای اثربخشی اشعه ایکس ایجاد کند. در مناطقی که چندین ساختار روی هم قرار دارند (مانند  استخوان ترقوه ، قلب و ریه در سمت چپ قفسه سینه)، احتمال وضوح کمتری نسبت به عکس برداری با اشعه ایکس از ساعد وجود دارد.

ممکن است از تکنیک های تخصصی اشعه ایکس برای غربالگری در شرایط خاص استفاده شود. به عنوان مثال، ماموگرافی دیجیتال یک تکنیک اشعه ایکس است که از پرتوهای کم توان برای تشخیص سرطان سینه استفاده می کند و از اشعه ایکس پانوراما برای تشخیص بیماری های دندانی استفاده می شود.

سونوگرافی

اولتراسوند از امواج صوتی (انرژی صوتی) برای تولید تصاویر متحرک از قسمتی از بدن استفاده می کند.

• سونوگرافی به عنوان روشی برای معاینه جنین در دوران بارداری شناخته می شود.
• سونوگرافی پستان اغلب می تواند کیست سینه را از توده تشخیص دهد.
• از سونوگرافی قلب (اکوکاردیوگرام) می توان برای ارزیابی دریچه های قلب، حرکت قلب، پریکارد (پوشش داخلی قلب) و موارد دیگر استفاده کرد.
• برای ارزیابی گره های تیروئید می توان از سونوگرافی تیروئید استفاده کرد.
• سونوگرافی شکم اغلب برای بررسی سنگ کیسه صفرا و سایر شرایط پزشکی استفاده می شود.
• سونوگرافی لگن اغلب برای بررسی کیست تخمدان و اختلالات لگن استفاده می شود.

ذکر این نکته حائز اهمیت است که سونوگرافی شامل اشعه نمی شود و بنابراین در بارداری بی خطر است.

رادیولوژی برای چه مواردی استفاده می شود؟

رادیولوژی برای طیف وسیعی از تشخیص های پزشکی استفاده می شود و بسته به نوع رادیولوژی و آزمایش تصویربرداری طبقه بندی می شود. آزمایشات مختلف تصویربرداری عبارتند از:

• رادیوگرافی: اشعه ایکس برای مشاهده استخوان ها، قفسه سینه یا شکم.
• سی تی اسکن (CT): با استفاده از یک دستگاه دونات شکل چندین زوایای اشعه ایکس از بیمار را می گیرد، سپس تصاویر پردازش شده توسط کامپیوتر را ایجاد می کند.
• ام ار ای(MRI): از میدان های مغناطیسی و امواج رادیویی با پردازش کامپیوتری برای ایجاد تصاویر استفاده می کند.
• ماموگرافی: اشعه ایکس که برای تصویربرداری از بافت پستان استفاده میشود.
• سونوگرافی (اولتراسوند): سونوگرافی از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر متحرک که بر روی مانیتور نمایش داده می شود، استفاده می کند که معمولاً برای اکوکاردیوگرام و معاینه رحم در دوران بارداری استفاده می شود.
• فلوروسکوپی: اشعه ایکس که تصاویر متحرک بدن را به صورت لحظه ای می سازد. این تصویربرداری برای بسیاری از تشخیص ها ، به ویژه برای عملکرد دستگاه گوارش ، حیاتی است.

چرا رادیولوژی مهم است؟

رادیولوژی برای تشخیص بسیاری از بیماری ها، به ویژه سرطان، ضروری است. تشخیص زودهنگام بیماری ، زندگی بیمار را نجات می دهد.

امروزه پزشکان نمی توانند بیماران را بدون تصویربرداری تشخیصی معالجه نمایند. برای بسیاری از بیماری‌ها، پزشکان و متخصصان پزشکی به نتایج آزمایشات رادیولوژی تکیه می‌کنند تا تشخیص و روند درمان شما را تعیین کنند.

رادیولوژیست ها پزشکانی هستند که در تفسیر نتایج این آزمایشات تصویربرداری تخصص دارند. پزشکان و سایر متخصصان برای دقت بیشتر و همچنین تاثیرگذاری بیشتر درمان بیمار به تفسیر  رادیولوژیست مراجعه می‌کنند.

هر بخش در حوزه مراقبت های بهداشتی به رادیولوژی متکی است، از جمله:

• عمل جراحی
• اطفال
• زنان و زایمان
• انکولوژی
• طب اورژانس
• بیماری های عفونی

رادیولوژی چگونه انجام می شود؟

اشعه ایکس می تواند به صورت سرپایی یا به عنوان بخشی از مراقبت های بستری انجام شود.

اگرچه هر بیمارستان ممکن است پروتکل‌های خاصی داشته باشد، به طور کلی، فرآیند زیر نحوه انجام رادیولوژی را نشان می دهد:

• از بیمار خواسته می شود تا هر گونه لباس یا جواهراتی را که ممکن است با قرار گرفتن در معرض ناحیه بدن که قرار است معاینه شود تداخل ایجاد کند، خارج کند. در صورتی که لباس باید دربیاید به بیمار روپوشی داده می شود تا بپوشد.
• بیمار روی میز اشعه ایکس قرار می گیرد که با دقت بخشی از بدن را که قرار است عکسبرداری شود – بین دستگاه اشعه ایکس و کاست حاوی فیلم اشعه ایکس قرار می دهد. برخی از معاینات ممکن است با بیمار در حالت نشسته یا ایستاده انجام شود.
• برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس، قسمت هایی از بدن که تصویربرداری نمی شوند ممکن است با یک پیش بند سربی (سپر) پوشانده شوند.
• سپس پرتو اشعه ایکس بر روی ناحیه ای که قرار است عکس گرفته شود متمرکز می شود.
• بیمار باید خیلی ساکن باشد وگرنه تصویر تار می شود..
• تکنسین پشت یک پنجره محافظ می رود و تصویر گرفته می شود.
• گاهی اوقات، ممکن است نیاز باشد که عکس‌های اشعه ایکس مختلف در زوایای مختلف، مانند نمای جلو و جانبی در طول عکسبرداری از قفسه سینه، گرفته شود.

تفاوت رادیولوژی و رادیوگرافی چیست؟

به طور خلاصه، رادیولوژی تخصص پزشکی است که تفسیر و تجزیه و تحلیل تصاویر پزشکی را در بر می گیرد، در حالی که رادیوگرافی به فرآیند فنی گرفتن تصاویر با استفاده از فناوری اشعه ایکس اشاره دارد.

رادیولوژی چگونه کار می کند؟

هنگامی که دستگاه روشن می شود، اشعه ایکس در بدن حرکت می کند و بسته به تراکم رادیولوژیکی بافت هایی که از آن عبور می کنند، به مقدار متفاوتی توسط بافت های مختلف جذب می شود.

چرا باید به رادیولوژی مراجعه کنیم؟

رادیولوژیست ها نقش حیاتی در تشخیص و درمان بیماری دارند. آنها آزمایش های تصویربرداری را که اطلاعات ضروری در مورد سلامتی شما را به پزشک می دهد، بررسی و تفسیر می کنند. شما ممکن است برای تشخیص بسیاری از بیماری ها ، از جمله سرطان، بیماری قلبی و مراقبت های اورژانسی، به یک رادیولوژیست مراجعه کنید.